سبب آبله ای که روی بدن پدید می آید این است که خون کودکان تر است و هنگامی که بزرگتر میشوند خشکی می پذیرد و در این هنگام که خون خشکتر شود و جوششی در خون پدید می آید و مثال آن را اینگونه آورده اند که آب انگور که تلخ میشود، جوششی در آن پدید می آید و اگر در خم سربسته باشد، خم را میدراند.
بنابراین هنگامیکه خون جوشش میگیرد و از عروق به سمت پوست خارج میشود و اكر از شريان خارج شود و مقدار آن کم باشد به آن حصبه گویند.
و اگر مايه آن زیاد باشد، به آن میزان که چرک کند به آن آبله سياه گویند.
و اگر اين خون از ورید یا عروق ناجهنده خارج شود و مقدار آن کم باشد به آن سرخجه گویند.
و اگر مقدار آن آنقدر باشد که چرک کند به آن، آبله گویند.
و علامت بروز آبله عبارتند از اینکه:
- ابتدا تب مطبقه پدید آید
- درد پشت سختی بگيرد
- خارش بینی
- پریدن از خواب و ترسیدن
- سنگینی سر
- سرخی رنگ چهره و چشمها
اگر اين علامات را مشاهده کردید بدانکه یا حصبه پدید آید يا آبله.
پبشگیری:
- اگر شرایطش را داشت با فصد و حجامت خونگیری کنید و زیاد هم بگیر
- غذا عدس پوست کنده با كشك باهم پخته و صبح و شب
- هر صبح نیم ساعت قبل از صبحانه یک لیوان آب انار ترش
- و اگر به غذای قویتری نیاز شد، طفشيل که نام غذایی است که با عدس و سركه و برگ چغندر و شکر بدهید
- مغز بادام آسیاب شده را با روغن بادام آمیخته و تناول کنند
- باید آب انار، آب سیب ترش، شربت ریواس را مکرر بنوشند
- و اگر شکمشان سفت بود باید روزی سه مرتبه خیسانده آلو را تناول کنند
با این تدابیر آبله کم بیرون زند و بیماری زود برطرف شود.
علاج بعد از وقوع بیماری:
- خونگیری را انجام ندهند و همینطور قرص كافورى نخورند چرا كه آبله حیران شده و بيرون نياید
- و باید بدن را گرم نگه داشت تا طبیعت آبله را خارج کند و اگر این کار را انجام دادید و آبله خارج نشد، آب گرم را زیر لحاف او قرار دهند تا تا بخار آن به پوست رسد و آبله خارج شود.
- سپس انجیر، مویز، عدس پوست کنده و تخم گشنیز را باهم در آب جوشانده تا اندکی به قوام برسد و صاف نموده و روزی چند مرتبه بنوشند.
- و آب گشنیز و کافور و گلاب را داخل چشم بچکانند
- و روزی چند مرتبه با آب سرد و سرکه غرغره کنند و داخل بینی نیز بچکانند تا در این جاها آبله بیرون نیاید
- همچنان باید آن را گرم نگاهداشت تا چرک کند و سپس روی برگ بید بخوابند و اگر برگ بید نبود بر روی چرم یا پوست دباغی شده بخوابند.
- و اگر در موضع خواب برگ گل سرخ آسیاب شده بریزند که بسیار خوب باشد
- و اگر دیر خشک شود، آب نمک را کم کم به موضع آبله زنند تا خشک شود
- و دائم نزدیک آن چوب گز خشک باید سوزاند و دود آن به موضع رساند تا با این تدبیر خشک شود
- و اگر در فصل تابستان بود، مقداری صندل، برگ مورد و گل سرخ را با آب بجوشانند و بیمار را با آن آب بشویند
- و اگر خشک ریشه شده باشند باید با روغن بادام بمالند تا نرم شود
- و علاج حصبه هم همینگونه هست
و آبله های بد رنگ بنفشی دارند و ریز هستند.
و حصبه بنفش نيز بد است، و اگر به اين آبله ها بطور دائم بیهوشی و بیحالی و تپش قلب پدید می آید و تب کم نشده و بیمار هلاک میگردد و موقعی باید بدن را شستشو داد که تب کاملا برطرف شود و آبله نیز رفع شود و اگر پیش از این بدن را بشویند، تب های عفونی باز میگردد.