نام فارسی: آب تره
نام عربی: القرة العين
نام انگلیسی: Water Cress
نام علمی: Nasturtium Officinale از خانواده Brassicaceae
نام های دیگر: جرجیر الماء، بولاغ اوتی، علف چشمه
ماهیت: آب تره گیاهی پایاست که ارتفاع آن به پنجاه سانتی متر می رسد. ساقه این گیاه نسبتاً کلفت و مایل به قرمز است و بر سطح آن شیارهایی طولی وجود دارد.
برگهای جوان گیاه آب تره، تقریباً دایره شکل و نازک هستند؛ ولی برگهای بالغ آن، نسبتاً بیضی شکل و ضخیم ترند. برگهای بالغ گیاه آب تره به صورت مرکب رشد میکنند و اغلب از پنج برگچه تشکیل میشوند.
کناره برگچه های بالغ گیاه آب تره کمی ناصاف است. گلهای گیاه آب تره کوچک و سفیدرنگ هستند و هر یک چهار گلبرگ دارند.
میوه گیاه آب تره غلافی بسیار کوچک، باریک کشیده نوک دار و سبز رنگ است که درون آن، تخم هایی زرد و بسیار کوچک قرار دارد.
ریشه گیاه آب تره به صورت ساقه ای خزنده رشد میکند و از نقاط مختلف آن گیاهی جدید می روید.
رایحه و طعم: همه اجزای گیاه آب تره، تند است.
محل رویش: استانهای تهران، گیلان، آذربایجان شرقی، فارس، بوشهر و البرز. معمولاً كنار آبهای ساکن، باتلاق ها و نهرها می روید.
کاشت، داشت و برداشت: تکثیر گیاه آب تره از راه کاشت بزر یا قطعات ریشه دار ساقه آن انجام میشود؛ ولی در محل کاشت باید همواره آب جاری و زلال بگذرد. برای پرورش آن باید کرتهایی کم گود به طول چهل تا پنجاه متر و عرض سه تا چهار متر آماده نمود و در آن کاشت، بسته به نوع و جنس خاک باید برای تقویت آن کود کافی داده شود. در نواحی معتدل میتوان بزر آن را اسفندماه فروردین یا کمی دیرتر در سطح کرت ها پاشید.
از آنجایی که بزر گیاه آب تره بسیار ریز است، معمولاً برای یکنواختی بزرکاری، آن را با ماسه خشک مخلوط کرده سپس می پاشند. روش کاشت اینگونه است که فروردین گودالها را پر از آب میکنند و پس از مدتی کوتاه، آب را قطع نموده و بزر را در گل می پاشند و پس از جوانه زدن گیاه و رشد کافی، جریان منظم آب را به تدریج و با ملایمت برقرار میکنند؛ به طوری که بزرها شسته نشود و گیاهان جوانه زده آسیب نبینند.
برای تکثیر آب تره از طریق کاشت قطعات ریشه دار ساقه گیاه آن را در مرداد کشت کرده، پس از استقرار در خاک و رشد اعضای هوایی، آب را کم کم به کرت می رسانند جریان آب باید طوری باشد که تا عمق سه تا چهار سانتی متری سطح کرت را آب فرا گیرد. معمولا سه تا چهار هفته پس از کاشت قطعات ریشه دار می توان بهره برداری را آغاز کرد.
اجزای مورد استفاده و مشتقات: برگ و تخم.
مواد تشکیل دهنده: در هر ۱۰۰ گرم گیاه خشک شده آب تره ۰/۰۱۲ میلی گرم آرسنیک وجود دارد؛ همچنین هر ۱۰۰ گرم برگ و ساقه تازه گیاه آب تره، حاوی ۲۸۲ میلی گرم پتاسیم، ۵۲ میلی گرم سدیم، ۱/۷ میلی گرم آهن، ۵۴ میلی گرم فسفر، ۱۵۱ میلی گرم کلسیم، مقدار کمی ید،
۲/۲ میلی گرم پروتئین، حدود ۷۹ میلی گرم ویتامین C و ۴۹۰۰ واحد بین المللی ویتامین A است. در این گیاه نوعی گلوکوزید به نام گلوکوناستورتین و کمی اسانس روغنی یافت میشود.
طبیعت: در آخر درجه دوم گرم و خشک.
افعال و خواص: گرم کننده بدن، کاهنده بلغم، ادرار آور، مدر خون قاعدگی، شکننده سنگ کلیه ، باز کننده انسداد و گرفتگیها و مقوی طحال است.
خوردن برگ تازه یا پخته آن محلل بادهای غلیظ و فاسد معده و روده و گرم کننده معده است، به هضم غذا کمک می کند، باعث زیبایی رنگ رخسار میشود و برای رفع درد پهلو ،یرقان، خون ریزی همه اعضاء، دل پیچه و زخم روده مفید است.
ریختن آب جوشانده آب تره یا شست و شو با آن برای تب و لرز مفید است.
مضرات: مضر برای اندام پایین تنه، کلیه و روده ها
مصلحات و تدابیر: کاکنج برای کلیه، عناب برای روده ها
جایگزین: کرفس