آفتابگردان

نام فارسی: آفتاب گردان

نام عربی: العِبَادُ الشَّمْس

نام اردو: سورج مکھی

نام انگلیسی: Sunflower

نام علمی: Helianthus Annuus از خانواده Asteraceae 

نام های دیگر: گل آفتاب، آذرگون، آذریون، گونه باخان 

ماهیت: آفتاب گردان گیاهی یک ساله است که ارتفاع آن به سه متر می رسد. ساقه این گیاه ضخیم و کرک دار است و برگ هایی بزرگ، پهن و قلبی شکل دارد که کناره شان دندانه دار است. برگهای دور کاسبرگ گل آفتاب گردان، دندانه دار، اغلب چسبناک و نازک تر از برگهای قسمتهای دیگر آن است. گل های آفتاب گردان گلبرگهای فراوانی دارد که زردرنگ، بیضی شکل، نسبتاً کشیده، نوک دار و بسیار لطیف اند. رنگ گل برخی گونه های آفتاب گردان، قرمز است. پس از بلوغ کامل این گیاه، وسط صفحه گلهای آن، تخم های بسیاری رشد میکند و گلبرگهای آن خشک میشود.

تخم های گیاه آفتاب گردان ، نسبتاً درشت ، قطره ای شکل، نوک دار و سیاه رنگ هستند که روی سطح شان خطوطی طولی و سفید دیده میشود. مغز این تخم ها قطره ای شکل، نوک دار، سفید، مایل به خاکستری و روغنی.

محل رویش: آمریکا، مکزیک و ایران

کاشت، داشت و برداشت: کاشت تخم گیاه آفتاب گردان اوایل بهار انجام میشود. تخمها را باید در خاکی عمیق و غنی در فواصل ۰/۵ متر از یکدیگر کاشت. برداشت تخم ها اوایل پاییز صوت میگیرد.
 

اجزای مورد استفاده و مشتقات: ریشه ،برگ، گل، تخم، روغن تخم و عسل. 

مواد تشکیل دهنده: در گیاه آفتاب گردان، اسیدکلروژنیک وجود دارد و برگهای آن حاوی کاروتن و لوتئین است؛ همچنین در برگها و شاخه های سبز گیاه آفتاب گردان حدود ۱۷ درصد مواد ازته یافت میشود. روغن مغز آن حاوی ۵۷ درصد لینوئین ۳۳ درصد اولئین، مقدار کمی

پالمیتین، استه آرین و آراشیدین است. اسیدهای چرب موجود در تخم آفتاب گردان، عبارت اند از ۶ درصد اسید پالمیتیک، ۵ درصد اسید استیاریک، ۲۱ درصد اسید اولئیک و ۶۶ درصد اسید لینولئیک است. بنابراین روغن مغز آن، از نظر اسیدهای چرب اشباع نشده بسیار غنی و حاوی آنزیم هایی چون لیپاز و فنولاز است. 

طبیعت: در اولِ درجه سوم گرم و خشک است و و گل آن نسبت به سایر اجزا گرمی بیشتری دارد. 

نفع خاص:  تقویت معده و کبد، تقویت نیروی جنسی، ادرارآور و قاعده آور. 

افعال و خواص برگ آفتاب گردان: محلل، جلادهنده، پاک کننده احشاء، نعوظ آور در آقایان، مسکن درد، شکننده سنگ و پادزهر سموم است. 

گل آن: باز کننده گرفتگیهای کبد و عروق، رافع انسداد مغز، پاک کننده مغز از رطوبات، مدر حیض، مدر بول، مسکن درد و شکننده سنگ می باشد. 

عسل آفتاب گردان: مقوی حافظه، مدر بول، ملین سینه و پادزهر سموم است. 

• آفتاب گردان برای رفع صرع کودکان، بیماری های سرد مغزی، درد دندان، درد قلب، بواسیر ، جراحت ریه ، یرقان ، استسقاء، مالاریا، تب، بیماریهای دهان، بیماری های معده، درد مفاصل، رفع قولنج و گزیدگی حشرات موذی مفید است. 

دم کرده برگ آن انگلهای روده را دفع میکند. 

نوشیدن 12 گرم از آب برگ آن به همراه آب گرم قی آور قوی است؛ همچنین نوشیدن یک درهم آب برگ آن قلب سرد مزاجان را تقویت میکند.

خوردن 6 گرم برگ کوبیده اش برای اخراج جنین و باز کردن عادت ماهانه مؤثر است.

چکاندن آب برگ آفتابگردان، مغز را پاکسازی میکند. 

ضماد برگ آن برای تسکین درد مفاصل، درد سیاتیک، نقرس و ورم حلق مفید است.

ضماد برگ نیمه گرم آفتاب گردان، ورم را کم و درد را آرام می کند. 

ضماد برگ آن بر کمر برای تقویت نیروی جنسی و نعوظ یا ارکشن (erection) مفید است. 

واژینال برگ یا گل آن عادت ماهانه را باز کرده، باعث سقط جنین میشود و زایمان را آسان میکند. 

نوشیدن پنج گرم از شربت ریشه آن، قلب را تقویت میکند. 

واژینال ریشه این گیاه برای درمان بعضی از نازایی-ها مفید است. 

مضمضه یا غرغره آب ریشه آن دندان درد سرد را بهبود می بخشد. 

عسل گل این گیاه برای رفع ناراحتی های ریه و حنجره، سرفه و سرما خوردگی مفید است. 

مقدار مصرف: از آب ،برگ گل و ریشه آن، تا چهار مثقال و از جرم آن یک مثقال . 

مضرات: برای طحال گرم مزاجان مضر است. برگ و گل آن برای زنان باردار مضر است.

مصلحات و تدابیر: سکنجبین، قند، عسل، آبغوره، آب انار، سرکه، زردآلو، انار ترش و آلو

جایگزین آن : یک و نیم برابر وزن آن سلیخه یا ربع وزن آن زعفران.