پرسیاوشان
پرسیاوشان لغتی یونانیست که معنی آن دواء الصدر یا داروی سینه است.
به عربی شعر الجبال و شعر الارض و شعر الجن و شعر الخنازیر و جعدة القنا و شعر الکلاب و کزبرة البئر و ساق الاسود و ساق الوصیف.
به یونانی بولوطونخون یعنی کثیر الشعر، به فارسی پرسیاوشان و عوام سنبل و به هندی کالی جهانپ و کرجاورتکوت نامند.
ماهیت آن:
پرسیاوشان گیاهی است که برگ آن شبیه به برگ گشنیز و بی ساق است و میوه و شاخه‌های آن بسیار باریک و سفت و سیاه و سرخ رنگ.
محل رویش آن مکانهای نمناک و سایه، مانند کناره‌های چاه و پای دیوارهای کهنه و خرابه.
قوت آن تا شش ماه باقی می‌ماند و اگر یک سال بگذرد قوت آن باطل می‌گردد.
بهترین آن: برگ آن شبیه به کرفس که شاخۀ آن سفت و سیاه است.
طبیعت پرسیاوشان :
معتدل مائل به گرمی و خشکی.
خواص پرسیاوشان
ملطف، مفتح، منضج، محلل، مجفف و آشامیدن مطبوخ آن جهت اسهال فرمودن صفرا و سودا و بلغم موجود در معده و امعاء.
جهت تنقیۀ سینه و شش و ربو و ضیق النفس و درد سینه و یرقان و حصاة،
و ادرار بول نمودن،
و حیض و نفاس و اخراج مشیمه،
و استنشاق آب مطبوخ آن جهت زکام و نطول آب پختۀ آن جهت تفتیح سدۀ انف و زکام،
و ضماد آن جهت صداع بارد،
و ضماد پختۀ آن با روغن جهت داء الثعلب و خنازیر و نواصیر و دبیلات،
و چون در دهن بخایند و آب آن را بر غرب و ناصور کنج چشم بچکانند و یا جرم خائیدۀ آن را بران بندند نافع،
و آشامیدن سفوف خشک آن جهت رفع اسهال و امساک بطن مفید،
و ضماد پختۀ آن بر انثیین جهت تحلیل ورم و صلابت آن،
و طلای تازۀ آن جهت قروح خبیثه و کزیدن سک دیوانه و داء الثعلب خصوصا که تازۀ آن را بقوت بر داءالثعلب بمالند،
و طلای کوبیدۀ آن با مغز ساق گاو جهت دردسر بسیار نافع،
و ضماد کوبیدۀ آن با لادن و روغن مورد و روغن سوسن و زوفی و شراب مقوی موی،
و همچنین چون مخلوط نمایند با آب طبیخ و یا خاکستر آن شراب و عسل و موی را بدان بشویند جهت قروح سر مفید،
و ضماد محرق آن جهت منع ریختن موی و رویانیدن آن و حزاز،
و ذرور محرق آن جهت تجفیف و اندمال قروح خبیثه و اکله و حمول آن با مرمکی جهت رفع سیلان رحم نافع مضر سپرز مصلح آن مصطکی و کویند کل بنفشه مقدار شربت از جرم آن تا هفت درهم و از مطبوخ آن تا بیست درهم بدل آن در امراض رئه بوزن آن کل بنفشه و نصف آن اصل السوس کویند از خواص آنست که چون بکوبند تازۀ آن را و بر موضع مخالف عضوی که پیکان رفته باشد کذارند بدان موضع آید و پیکان را برآورد.
